Uçaklar ile uzaya gidilebilir mi?

Uçak ile atmosferden çıkılabilir mi?

Kısa Bilgi

Uçaklar ile uzaya gidileblir mi?
Uçaklar ile dünyayı terk etmek mümkün mü?
Uçaklar atmosfer dışında çalışır mı?
Uzay hakkında ilginç bilgiler

Uçaklar ile uzaya gidileblir mi?

Hiç yolcu uçağına bindiniz mi? Birçoğunuzun bindiğini tahmin ediyorum. Peki bu yolcu uçağı burnunu havaya kaldırıp hiç durmadan yükselse ne olur? Bir süre sonra boşa mı çıkar? Tamam ama atmosfer nerede biter? Uzay nerede başlar? Öncelikle kısaca uzay ve atmosferin ne olduğuna bakalım. Uzay evrendeki gök cisimlerinin arasında bulunan ve sonsuz olduğu düşünülen boşluğa verilen isimdir. Aslında teknik olarak uzaya tamamen boş diyemeyiz. Çünkü uzayın en ücra köşelerinde bile metreküp başına birkaç atom bulunur. Ancak bir damla suda bile trilyonlarca atom bulunduğunu düşündüğümüzde, bu kesinlikle ihmal edilebilecek bir miktardır. Dünya atmosferi ise Dünya’nın etrafını saran gazlardan ve su buharından oluşan örtüdür. Dünya’nın kütle çekimi sayesinde atmosfer tutulur ve uzay boşluğuna dağılmaz. Dünya atmosferinin yüzde 78’i azottan, yüzde 21’i oksijenden, yüzde 1’i ise diğer gazlardan ve su buharından oluşur. Peki atmosfer Dünya’dan kaç km yukarıda sona eriyor? Bunu kesin olarak söylemek maalesef mümkün değil. Çünkü gezegenimizi kaplayan atmosfer sayısız gaz ve toz parçacıklarından oluşmuştur. Bu gaz tabakaları gökyüzünde yükseldikçe incelir ve sonunda gözden kaybolur. Ayrıca atmosfer Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşü nedeniyle kutuplarda ince ekvatorda geniştir. Atmosfer, kesin olarak tanımlanmış bir varlıktan ziyade, gittikçe incelen gaz katmanları topluluğudur.

Uçaklar ile dünyayı terk etmek mümkün mü?

Bu yüzden kesin bir sınırı yoktur. Uzayın başladığı fiziksel bir sınır olmamasına karşın resmi olarak uzay kabul edilen bir yükseklik var. Dünya ile uzayı birbirinden ayıran bu sınıra “Karman Sınırı” denir. Karman sınırı deniz seviyesinden 100 km yukarıda olduğu kabul edilen hayali bir çizgidir. Bu sınır adını Macar asıllı Amerikalı fizikçi Theodore von Kármán’dan alır. Theodore von Kármán bu yükseklikteki bir irtifada havacılık uçuşlarının yapılamayacağını açıklayan ilk bilim insanı olmuştur. Karman sınırının ötesinde de atmosfer varlığını sürdürür. İnce parçacıklardan oluşan atmosferin en dış tabakası olan ekzosfer, yeryüzünden 10.000 km yukarıda bile devam etmektedir. Bu açıdan bakacak olursak yerden 400 km yukarıda bulunan Uluslararası Uzay İstasyonu bile adındaki uzay kavramını tam olarak haketmiyor diyebiliriz. Sonuç olarak; Karman çizgisinde atmosfer bitmez. Hatta astronot sayılmanız için karman çizgisine kadar yükselmeniz de şart değil. ABD Federal Havacılık İdaresi astronot tanımına göre deniz seviyesinden 50 mil yani yaklaşık 80,5 kilometre yükseğe çıkmak size astronot rozeti takılması için yeterli olacaktır. Ticari yolcu uçakları yerden 8,5 ile 10,5 km yükseklikte uçarlar. Buna rağmen yeryüzünden uzaya yani karman sınırına, en kısa mesafe 100 km’dir. 2 sebepten dolayı uçaklar uzay boşluğuna çıkamazlar. Birincisi uçaklar yükselmek için havaya ihtiyaç duyarlar. uzay

Uçaklar atmosfer dışında çalışır mı?

Yani hava basıncını kullanırlar. Uçak motorları çalıştırılınca içlerindeki pervaneler dönmeye başlar. Uçakların ileri yönde hareket etmesini sağlayansa pervanelerin şeklidir. Pervaneler dönme hareketi yaparken uçağın arka kısmında kalan havayı sıkıştırır, ön kısmında kalan havayı ise seyreltir. Bu durum pervanelerin arka kısımlarına etki eden hava basıncının ön kısımlarına etki eden hava basıncından daha büyük olmasına neden olur. Böylece uçağa ileri yönde net bir kuvvet etki eder ve uçak ilerlemeye başlar. Uçakların yükselmesini sağlayan da yine basınç farkıdır. Uçak ileriye doğru hareket ederken kanatların özel tasarımı sayesinde havadaki moleküller kanadın üst kısmındaki daha uzun yolu, kanadın alt kısmındaki daha kısa olan yol ile aynı sürede almaya çalışırlar. Ancak bunu yapmaları kanadın üst kısmındaki havanın yoğunluğunu azaltır ve alt kısmındaki yoğunluğu artırır. Böylece uçağa yukarı yönde net bir kuvvet etki etmeye başlar ve uçak yükselir. İşte bu sebepten dolayı uçak sürekli yükselmeye devam ederse bir süre sonra bu basınç farkını yaratabilecek havayı bulamayacağından daha uzaya çıkmadan irtifa kaybetmeye başlayacaktır. İkinci sebep ise yükselme devam ettikçe motorlardaki yanma olayını sağlayan oksijen yoğunluğu ciddi bir biçimde düşeceği için yanmayı gerçekleştirebilecek oksijen kalmayacak ve motorlar duracaktır. Uzaya gönderilen roketler yanma işlemini gerçekleştirmek için gerekli olan hava karışımı ve oksijeni kendi bünyelerinde bulundurduğu için böyle bir sorun yaşamazlar. Ayrıca havanın olmadığı uzay ortamında uçaklardaki gibi hava basıncı yaratabilecekleri bir ortam olmadığı için Newton’un üçüncü hareket yasasını kullanırlar. Kimyasal bir tepkime sonucunda roketten dışarıya atılan maddeler roketi kendi hareket yönlerinin tersi yönde iter. Bu da roketlerin yol almasını sağlar. Dünyamızın atmosferi birçok farklı hassas dengenin bir araya geldiği özel bir tasarımdır. Evrende bulunan sayısız gezegenin çok büyük bir kısmında ya atmosfer yoktur ya da atmosferleri insan yaşamının mümkün olmadığı zehirli gazlar ve sıcaklıklarla doludur. Bu yüzden gidecek başka bir evimiz yok.