Para Nedir? Para Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Paranın neden bu kadar değerli olduğunu inceleyelim
Kısa Bilgi
Para Nedir? Para aslında ne işe yarar?
(DOLAR ASLINDA NEDEN YÜKSEKTİR) Para, herhangi bir mal veya hizmeti satın alma gücüne sahip varlığa verilen isimdir.İster cebinizde taşıyabileceğiniz bir madde isterse elektronik hesaplarınızda bir rakam olsun paranın günümüzdeki en önemli özelliği, her türlü ihtiyacı karşılayan başka herhangi bir araca kolaylıkla dönüştürülebilmesidir. Bu nedenle ulusarası para fonu yani bilinen adıyla imf ye göre para olmaksızın modern ekonomiler çalışamaz. Tarihteki ilk madeni para M.Ö 7. Yüzyılda Anadoluda bulunan Lidyalılar tarafından basılmıştır. Lidyalılar, para yapmak istedikleri maddenin üzerine yerleştirdikleri kalıpları çekiçle darp ederek para üretiyordu. Bu yapılan işlem günümüzde darphane sözcüğünün deortaya çıkmasına sebep olmuştur. Para olsun veya olmasın insanlar tarihin her döneminde ticaret yapıyordu. Avcı-toplayıcı yaşamdan tarım devrimine geçişte insanoğlu kendi tüketeceklerinden daha fazlasını üretmeye başladılar. Bu toplumda insanların ihtiyacı olmayan lüksler ortaya çıkmaya başladı. Bu lüksler bir süre sonra ihtiyaç haline gelmiştir. Bu durum tarihteki ilk bölgesel ticaret ilişkilerinin kurulmasına neden olmuştur. Afrika’da ormanda yaşayan avcı ve toplayıcı pigmelerle tarım yapan bantular arasında binlerce yıl önce yapılan ticaret para olmadan yapılan bir ekonomik ilişki çeşididir. Pigmeler avladıkları hayvanları ormanın kenarına getirip bırakıp tekrar evlerine dönerlerdi. Bir kaç gün sonra oraya gelen Bantular ise avlanılan hayvanları alıp yerine tarımını yaptıkları ürünü bırakıp ayrılırdı. Daha sonra oraya gelen pigmeler bırakılan ürünü beğenirse alır beğenmezlerse bırakıp giderlerdi. Bu daha fazla ürün istedikleri anlamına gelen tarihin ilk pazarlık yöntemiydi.
Para nasıl ortaya çıkmıştır?
Paranın yerine kullanılan birçok farklı ürün tarihte yerini bulmuştur. Kimi zaman değerli madenler kimi zamanda o bölgede az bulunan ürünler ticarette bir enstrüman olarak kullanılıyordu. Örneğin bir zamanlar asya ve afrikadaki bazı kabileler ticarette Kauri kullanıyorlardı. Kauri para yerine kullanılan deniz kabuklarına verilen bir isimdir. Belli bir sayıda kauri ile bir çuval un veya pirinç alabiliyorlardı. Benzer şekilde Amerika yerlileri deniz kabuklarına Abalon adını vermiş ve para yerine kullanmışlardır. Toplumların büyümesiyle artan ihtiyaç çeşitleri, toplumların karşılıklı ticaret hacminin genişlemesine sebep olmuştur. Artan ticaret hacmi artık takas usulüyle karşılanamayacak bir boyuta ulaşmıştı. Bu nedenle toplumlar, karşılıklı olarak ortalama aynı değeri verebileceği ortak bir meta üzerinde anlaşmak zorunda kalmışlardır. İşte para böylelikle icat oldu. Lidya’da basılan paranın en büyük özelliği, paranın kendi değerinin üretildiği madenden daha çok değerli olmasıdır. Böylelikle artık paranın değeri üretildiği malzemeden ayrı bir boyuta değerlendirilir. Tarihin bazı dönemlerinde maden eksikliğinden dolayı, para üretiminde farklı malzeme arayışları ortaya çıkmıştır. Bu nedenle bir dönem Çin’de deriden para üretimine geçilmiştir. Fakat zamanla kağıt, para üretiminin en önemli ham malzemesi konumuna gelmiştir. Osmanlıda asker maaşı için basılan madeni paralar genellikle altın ve gümüş madenleri kullanılarak üretilirdi. Bu nedenle bu paraların değerini üretildiği malzeme belirliyordu. Çöküş döneminde, Savaşlar nedeniyle devlet düzeninde ortaya çıkan bozulmalar Osmanlı ekonomisini de vurmuştu.
PAra nasıl oluşturuldu? Paranın tarihçesi nedir?
Para basımı için yeterli altın ve gümüş bulunamadığı için ilk önceleri paranın ağırlığı azaltıldı. Buda yetmeyince tağşiş yöntemine geçildi. Tağşiş, değerli madenlerden üretilen paranın içine konulan bakır ve değersiz maden oranını arttırma yöntemidir. Fakat bu durum enflasyonun artmasına ve askerin ayaklanmasına neden olmuştur. Günümüzde üretilen banknotların çoğu kağıt dışındaki diğer maddelerden oluşuyor. Örneğin doların %25’i keten %75’i ise pamuktan oluşmaktadır. Fakat dolar en değersiz maddeden bile üretilse bile üretildiği madde onun değerine hiçbir etki etmemektedir Çünkü küreselleşmeyle birlikte dünya ticaretinin resmi olmayan para birimi dolar, iletişim dili ingilizcedir. Doların hem dünya ticaretinde başat bir değiş tokuş aracı olması hem de doğrudan bir yatırım aracına dönüşmesi onun değerini arttırmaktadır. Fakat doların global açıdan yükselmesi kadar, bazı yerel para birimlerinin de değersizleşmesi onun değerini kat be kat çıkarıyor. Ayrıca dünya petrol ticaretinin dolar olarak yapılması maalesef onu vazgeçilmez bir para biçimine dönüştürmüş. Günümüzde paraları değerli hale getiren üzerlerindeki pramit ve tek göz simgesi değildir. Onu yakmak veya kağıt mendil niyetine kullanmak da değerini düşürmez. Doların artmasına değil de yerel para biriminin neden düştüğüne odaklanmak en akıllıca düşünme tarzı olacaktır. Para denilen meta sadece ekonomik boyutu olan bir varlık değildir. Tarihi bir paraya bakarak onu basan ülkenin egemenlik biçimi, egemenlik alanı, madenleri ve ülkenin o zamanki ekonomik durumunu anlayabilirsiniz. Bu aslında Nümizmatik biliminin çalışma alanıdır Nümizmatik bilimi eski paraları veya madalyonları inceleyip çeşitli ekonomik ve sosyolojik yorumlarda bulunan bilimin adıdır. Umarım 1000 yıl sonra bir Nümizmatik bilim adamı günümüz Türk lirası hakkında olumlu yorumlarda bulunur.
Para hakkında ilginç bilgiler
Bu kısa video’yu izleyerek Para hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Facebook ve Twitter adreslerimizden bizi takip etmeyi unutmayın.
Bu konu ile alakalı soru sormak için hemen tıkla
