Nikola Tesla'nın Edison'dan farkı nedir?
Nikola Tesla hayatının zor dönemlerinden birini geçiriyordu.
Kısa Bilgi
Nikola Tesla kimdir?
Edison’un şirketinde dişini tırnağına takıp çalıştığı 1 yılın sonunda söz verilen 50 bin dolarlık büyük ikramiyeyi alamamış bunun yerine Edison ona sadece 10 dolarlık bir zam teklifinde bulunmuştu. Tesla, istifasını verip şirketten ayrıldı. Ardından bir grup yatırımcı Tesla’ya kendi şirketini kurma teklifi getirdi. Ama emeğinin karşılığında Tesla’ya verilen sadece birkaç değersiz hisse senedi oldu. Her şey sarpa sarmaya başlamıştı ki Nikola’nın talihi beklenmedik bir şekilde yön değiştirecekti. Akım savaşları başlamıştı. Daha önce çalıştığı işyerindeki ustabaşı Nikola’yı, Western Union Telgraf Şirketi’nin yöneticisi Bay Brown ile tanıştırmaya götürdü. Tesla adına yeni bir şirket kuruldu. En sonunda bu şirket ile 1882 yılında Budapeşte’deki bir parkta tasarladığı alternatif akım motoru üzerinde çalışabilecekti. Tesla Elektrik, Edison’un atölyelerinden yalnızca birkaç blok ötedeydi. Hemen gece gündüz aralıksız çalışmalara başladı. 1892 yılına kadar üzerinde çalıştığı 40 icadı için patent başvurusunda bulundu ve hepsi kabul edildi. Tüm icatları o denli orijinal ve üstündüler ki hiçbir beklemeyle karşılaşmıyordu. En sonunda hak ettiği üne kavuşmaya, endüstriyel ve akademik çevreleri ise sallamaya başlamıştı. Bu başarılı genç mucit zamanın güçlü sanayicilerinden biri olan George Westinghouse’un dikkatini çekti. Hemen çalışmalara başladılar. Westinghouse, Tesla’ya 40 patenti karşılığında 60 bin dolar teklif etti ve satılan her beygirgücü enerji karşılığında ise 2.5 dolar alacaktı. Edison, Tesla’nın Westinghouse ile birlikte alternatif akım konusunda anlaşma yaptığını duyduğunda öfkeden mosmor kesildi. Saflar belirginleşmeye başlıyordu. Edison’a göre alternatif akımın neden olduğu kazalar mutlaka ortaya çıkarılmalı, toplum bu tehlikeye karşı uyarılmalıydı. Bir karalama kampanyası başlatıldı. Alternatif akımın doğru akıma nazaran çok daha zararlı olduğu algısı yaratılmaya çalışılıyordu. New Jersey’de bulunan Edison’un devasa laboratuvarı çevresinde insanların evcil hayvanları kaybolmaya başladı. Edison çocuklara getirdikleri her bir kedi ve köpek karşılığında 25 cent ödüyordu ve bu canlara alternatif akım uyguluyordu. Ana fikir şuydu. İnsanlar tehlikenin farkına varmazlarsa Tesla-Westinghouse ortaklığı insanlara da zarar verebilirdi. Sıra 2. Planı devreye sokmaya geldi. Eğer alternatif akım bir insana zarar verirse tehlikenin boyutları daha iyi anlaşılabilirdi. Bu masum bir insan olamazdı belki ama idm cezasına çarptırılmış bir suçlu olabilirdi. Gerekli izinleri alan Edison amacına vardı ve New York Eyalet Hapishanesi, William Kemmler’i 6 Ağustos 1890 günü alternatif akımla ıdam etti. Ancak tüm bu karalama kampanyalarına rağmen birçok saygın bilim insanı Westinghouse’un halka gösterdiği deliller ve tanıklar sayesinde alternatif akımın bir canavar olmadığını anladılar. Elektriğin ister alternatif, ister doğru akım olsun gerekli önlemler alınmadığı takdirde her halükarda tehlikeli olduğunun farkına vardılar. Edison, 20 yıl sonra ancak farkına varabileceği büyük bir hata yapıyordu ama bugün için tek düşündüğü şey şuydu. “Büyük bir servet edinmekten daha önemli olan bir şey varsa o da birisini alt etmektir.” Wall Street’te söylentiler yayılmaya başladı. “Westinghouse hisselerini yanlış yönlendiriyor.
Nikola Tesla fakir mi ölmüştür?
Ortaklık kurmazsa içinde bulunduğu durumdan kurtulamayacak.” Westinghouse yeni bir oyunla karşı karşıyaydı, hisseleri baş aşağı gitmeye başladı.
Finansal danışmanları birkaç küçük boyutlu şirketle birleşme ayarladılar. Ancak yatırımcıların bir şartı vardı. Westinghouse’a Tesla ile yaptığı telif hakları anlaşmasından kurtulmasını söylediler. Westinghouse’un kendisi de bir mucitti ve telif haklarına inanıyordu. Bunu yapamayacağını söylese de yatırımcılar başka şans tanımadılar. Şirket çöküşün eşiğindeydi. İsteksizce Tesla’yı hayatının en utanç verici görüşmesini yapmak üzere yanına çağırdı ve ondan birim başına 2.5 dolar olan telif haklarından vazgeçmesini yoksa kendisinin batacağını söyledi. Tesla için para, eline geçtikçe kullandığı bir araçtı sadece başka bir önemi yoktu. “Bay Westinghouse siz bana güvendiniz ve diğerleri beni önemsemezken bana inandınız. Telif haklarımdan vazgeçiyorum. Böylece benim icatlarımı geliştirebilirsiniz.” diyerek milyonlarca dolarlık gelirini bir çırpıda feda etti. Bu öyle bir fedakarlıktı ki sonucunu henüz kimse tam olarak kestiremiyordu. İlerleyen yıllarda alternatif akım sistemi gelişip yaygınlaştıkça Tesla’nın telif haklarından elde edebileceği gelir dağları aşacak, belki de bu yüzden insanlık nice yeni icatlardan ve projelerden mahrum kalacaktı. Sıra büyük düelloya geldi. Tesla ve Edison, Chicago’da düzenlenen Kolombiya elektrik sergisi açılışında karşı karşıya geldiler. Dünya tarihinin seyri değişmek üzereydi. Serginin açılış ihalesini Westinghouse şirketi kazanmıştı. Tesla artık düşlerini hayata geçirebilirdi. Yüzbinlerce insan şehir meydanını doldurmuş, Amerikan başkanı Grover Cleveland etrafını saran meraklı kalabalığa bakıyordu. Az sonra insanlar hayatlarında daha önce hiç görmedikleri bir gösteriye şahit olacaklardı. Başkanın düğmeye basması ile birlikte tüm fuar alanı rengarenk ışıklarla, göz kamaştırıcı bir şekilde aydınlandı. Bu, dünyanın o güne dek gördüğü en inanılmaz ışıklandırma gösterisiydi. Ve en sonunda herkes Nikola Tesla’nın dehasıyla tanışma fırsatı buldu. Amerikan endüstrisini çok uzun bir süredir ikiye bölen şiddetli akımlar savaşı en sonunda Tesla’nın alternatif akım sisteminin zaferi ile sonuçlanmıştı. New York Times Tesla’yı yazıyor, Montenegro Prensi onu “Kartal Nişanı” ile onurlandırıyor, Elektrik Mühendisleri Enstitüsü ona madalyasını takdim ediyor, Lort Kelvin ise ondan övgüyle bahsediyordu. Pek yakında alternatif akım daha da yaygınlaşacaktı. Tesla artık daha büyük bir azimle kendini çalışmalarına vermiş ve laboratuvarından nadiren çıkar olmuştu. Fakat birdenbire hayatı yeniden tepetaklak olacaktı. Dışarıda olduğu bir gece, Mart 1895’te sabaha karşı laboratuvarında yangın çıktı. İçinde bulunduğu altı katlı bina yerle bir olmuş, hasar ölçülemeyecek kadar büyüktü. Bu tam bir felaketti çünkü çalışmalar para ile karşılanamayacak kadar değerli ve paha biçilmezdi. Dünyanın dört bir yanından gazeteler trajediyi duyurdular. “Bir yaşam boyu süren çalışmanın meyveleri kül oldu.” Radyo, telsiz enerji nakli, güdümlü taşıtlar, X ışınları, sıvı oksijen. Bu kayıp sadece Tesla’nın değil tüm insanlığın kaybıydı. Peki bu yangın neden çıktı? Bu bir komplo mu yoksa Tesla’nın hayatı boyunca görüp görebileceği en büyük talihsizliği mi?
Nikola Tesla’nın Edison’dan farkı nedir?
Maalesef bunun cevabı hiçbir zaman bulunamadı. Tesla ününe rağmen iflasın eşiğine geldi. Çünkü tüm birikimini laboratuvarındaki çalışmalarına yatırmıştı. Ama pes edemezdi her şey onun zihninden çıktıysa yeniden başlayabilirdi. Hemen yeni laboratuvarı için yeni bir yer ayarladı ve ona destek olacak birkaç yatırımcı buldu. Kendi başına karar verme yeteneğine sahip otomobiller, robotların insanlara hizmet etmesi, bilgisayar teknolojisinin temeli olan transistörler Nikola’nın aklını daha o zamanlardan meşgul eden şeylerdi. Fakat insanlık bunlara hazır mıydı? Ya da ömrü tüm bunları hayata geçirmeye yetecek miydi? Sıra Tesla’nın en büyük hayallerinden biri olan kablosuz enerji iletimi sistemine gelmişti. Bunun yanında telsiz mesaj iletimi ve radyo alıcısı gibi konularda da ilerleme kaydediyordu. Colorado’daki çalışmalarında radyo alıcısı tarafından ilginç ritmik sesler almaya başladı. Bu düzenli sinyallerin diğer gezegenlerde yaşayan canlıların gönderdiği mesajlar olması dışında bir açıklama gelmiyordu aklına. Fakat bugün biliyoruz ki Tesla’nın aldığı o sinyaller yıldızlardan yayılan dalgalardı. 1901 yılında ülkenin en büyük bankerlerinden biri olan John Pierpont Morgan ile Tesla bir anlaşma yaptılar ve büyük bir kule inşa edildi. Tesla’nın kafasında bu kule ile tüm dünyaya kablosuz elektrik teknolojisini göstermek vardı fakat bu sefer temkinli davranıyordu. Morgan’a bundan bahsetmek yerine kulenin bir diğer amacı olan dünya çapında radyo yayını düşüncesinden bahsetti. Bu sayede Morgan ilk ve tek yayıncı olarak oldukça kârlı bir işe girmiş olacaktı. Fakat Tesla’nın çalışmalarında küçük sapmalar meydana geliyordu ve projesini geliştirebilmesi için biraz daha zamana ihtiyacı vardı. Morgan’ın sabrı tükenince, elindeki son kozu oynadı ve kulenin nihai amacının iyonosferi kullanarak kablosuz elektriği keşfetmek olduğunu söyledi. Morgan bunun ücretsiz elektrik anlamına geldiğini biliyordu ve para kazanamayacağı bir işe daha fazla yatırım yapamazdı. Bu yüzden Tesla’nın parasal sorunları artık işin içinden çıkılmaz bir hal almaya başladı, asrın projesi olan Wardenclyffe Kulesi ve arsası borçlarına karşılık satıldı. Nikola artık içinde bulunduğu dünyayı tanıyamaz hale gelmişti. Kendisini güvercinlerine verdi. Onlarla parkta, hatta odasında bile bolca vakit geçiriyordu. Artık dünyanın dertlerinden çok hasta olan güvercinlerin iyileşmesini önemsiyordu. Yalnız bir adamdı. Hayatı boyunca hiç evlenmeyen Tesla’nın tek evliliği işi ve insanlığa kazandırdığı icatlarıydı. Milyonlarca dolar kazandığı halde hepsini yeni projelerine yatırmış, kimi zaman aldatılmış, kimi zaman haklarından feragat etmiş, bu yüzden de ömrünün son dönemleri bankalardan aldığı kredilerle güçlük içinde geçmişti. O, parayı hayatın mekanik ve sıkıcı işleyişinin küçük ve önemsiz bir parçası olarak görüyordu. Nikola Tesla’nın keşfi olan dönen manyetik alan, kendi sözleriyle onun en büyük buluşudur. Bugün elektrikle çalışan birçok cihazda kullanılmakta ve gelecekte de kullanılmaya devam edecek. O alternatif akımın babası, radyo ve kumanda sistemlerinin, üç fazlı elektrik sisteminin, tesla bobininin, neon lambaların, indüksiyon motorunun, tesla türbininin, lazerin ve burada sayamayacağım daha birçok icadın mucidi. Nikola Tesla, 87 yaşında New Yorker Oteli’nin mütevazi odasında kalp yetmezliği nedeniyle hayata gözlerini yumdu. Yokluk içinde ve yalnız ölmüştü fakat kendisi dünyanın gelmiş geçmiş en başarılı bilim insanlarından biriydi. Eğer sanayiden ve teknolojiden, Tesla’nın icatlarını söküp çıkarsaydık çarklar dönmez olur, elektrikli makinelerimiz durur, şehirlerimiz karanlığa gömülür, fabrikalarımız işsiz kalırdı. Onun çalışmaları adeta bir devrim yarattı. Eğer uğradığı bunca haksızlığa maruz kalmasaydı daha neler keşfederdi. Nasıl bir dünyada yaşardık kim bilir?
Tesla hakkında ilginç bilgiler
Bu kısa video’yu izleyerek Tesla hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
Facebook ve Twitter adreslerimizden bizi takip etmeyi unutmayın.
Bu konu ile alakalı soru sormak için hemen tıkla
