bitcoin nasıl ve nereden alınır?

Bugün internette bir alışveriş yaptığınızda, ödemeniz önce bir banka ya da kredi kartı şirketine uğruyor, fahiş komisyon ve işlem ücretleri kesilip, banka tarafından onaylandıktan sonra satıcıya gönderiliyor.

Kısa Bilgi

Bitcoin nasil calisir?
Bitcoin teknik olarak nedir?
Bitcoin calisma mekanizmasi nedir?
Bitcoin hakkında ilginç bilgiler

Bitcoin nasil calisir?

Yaptığınız ödemelerin muhasebe defteri sadece ve sadece bankanız tarafından tutuluyor ve her koşulda önceden imzaladığınız onlarca sayfalık sözleşmeler yüzünden bankanıza 100% güvenmek zorunda kalıyorsunuz. Yanlış bir işleme itiraz ettiğinizde, çözüme ancak haftalar, hatta aylar sonra ulaşıyorsunuz. Daha kötüsü, yolda paranızın başına bir iş geldiğinde; paranıza erişemiyor ve paranızı kendi hatanız olmamasına rağmen kaybetme tehlikesiyle karşılaşıyorsunuz. 2008 yılında Satoshi Nakamoto ismini kullanan anonim bir programcı, bankalara ya da herhangi bir aracı kişiye ihtiyaç olmadan, kişiden kişiye direkt olarak yollanabilen, güvenli, hızlı ve düşük komisyonlu dijital para fikrini ortaya attı. Bu fikir şu anki internet ödemelerinin bütün problemlerini çözüyordu ve kısa zaman içerisinde kabul görüp çok şey değiştirecekti… Bitcoin, bir merkezi olmayan ilk dijital para birimidir: İnternetteki para transferlerini kolaylaştırmak ve şu anki problemlerini çözmek için icat edilmiştir. Bitcoinler kişiden kişiye doğrudan gönderilir, bu işlem için bir aracı banka ya da şirkete ihtiyaç duymaz, bu da komisyon ve işlem masraflarınızın çok daha az olması demektir. Ayrıca bitcoin alıp yollamak e-mail atmak kadar kolaydır. Bitcoin sistemi güvenlidir; aldatılamaz, hacklenemez ve kapatılamaz. Bitcoin hesabınız bankalar ya da hükümetler tarafından dondurulamaz. Çünkü bir merkezi yoktur, hatta bitcoin’i icat eden Satoshi Nakamoto’nun gerçekte kim olduğu bile bilinmemektedir. Bitcoin dünyadaki bütün ülkelerde geçerlidir, para çekim ve gönderim limiti yoktur ve istediğiniz her şeyi bitcoin ile satın alabilirsiniz. Dünyada Türkiye dahil birçok ülkede dijital para borsaları bulunuyor, bu borsalar üzerinden bitcoin alıp, kendi kontrol ettiğiniz dijital cüzdanlarınıza aktarabilirsiniz. Bitcoin sadece bir dijital paraysa, nasıl oluyor da kopyalanamıyor? Çok iyi programcılar ya da hackerlar, bitcoinin kodunu çözüp, binlerce kopya yapıp milyoner olmuyorlar? Öncelikle bilgisayarınızda bulunan resim, video ya da diğer dosyalar sadece birer veri yumağıdır. Bu veri yumağını kopyaladığınızda, kopyaladığınız dosyanın birebir aynısını elde etmiş olursunuz. Bitcoin ise sadece bir veri yumağı değildir. Bitcoin’in sistemi aslında dev bir muhasebe defteridir, elektronik para olarak kullanılan Bitcoinin kendisi ise bu muhasebe defterinde bir giridir. Basitçe bir örnek vermek gerekirse; Ahmet, Ayşe’ye 1 bitcoin yolladığında “Ahmet, Ayşe’ye 1 Bitcoin yolladı” şeklinde bir mesaj göndermiş oluyor. Ahmet de, Ayşe de kriptografik bir imza ile bu mesajı imzalayıp kendi muhasebe defterlerine kaydediyorlar ve bitcoin ağına “bakın biz bu işlemi yaptık” diye yayın yapıyorlar. Diğer kullanıcılar da onaylarsa, Ahmet’in muhasebe defterinden 1 bitcoin düşülüp, Ayşe’ninkine 1 bitcoin ekleniyor. Dünya üzerindeki bütün bitcoin kullanıcılarının bütün işlemleri, tıpkı Ayşe ve Ahmet’inki gibi bu devasa muhasebe defterinde tutuluyor. Şeffaf bir muhasebe defteri olmasına rağmen kimliğiniz gizlidir, hangi cüzdana hangi kullanıcı erişti, IP adresi nedir gibi bilgiler tutulmaz. Mahremiyetiniz ihlal edilemez. Bu tek muhasebe defterinden oluşan sistem, bloklara bölünmüştür. Bitcoin ağı ortalama 10 dakikada bir yeni blok üretir. Her blok üretildiğinde, son 10 dakika içerisinde yapılmış bütün işlemler o bloğa yazılır ve o blok içinde muhafaza edilir. Her blokta, o blok içerisindeki işlemlerin yanı sıra, blok ödülü olarak yeni üretilmiş 12.5 bitcoin ve çok zor bir matematik bilmecesi bulunur. Blokları, zor bir matematik bilmecesi ile kilitlenmiş sanal bir hazine sandığı gibi düşünebiliriz. Bu bilmeceyi çözebilmek için ise tek yol deneme yanılma yönetimidir.. Bu bilmeceyi çözen ilk kişi ise, bu hazine sandığının içindeki bitcoinlerin de sahibi olur. Saniyede trilyonlarca tahminde bulunarak gizlenmiş bu sayıyı bulmaya çalışıp, bulmacayı çözmeye çalışan bu kişilere bitcoin madencisi denir. Madencilerin bir diğer görevi de, blokların içerisindeki işlemlerin doğruluğunu kontrol etmektir. Milyonlarca madenci, aynı anda aynı bloğun içerisindeki işlemleri onaylarlar ve içerisindeki bilmeceyi çözmeye çalışırlar, bilmeceyi bir kişi çözüp ödülü alır fakat işlemleri milyonlarca madenci onaylamış olur. Hile yapmaya çalışanların onayladığı işlemler görmezden gelinir. Madenciler, bilmeceyi çözdükten sonra, bloğun içerisindeki işlemleri kontrol edip herhangi bir hata yok ise, hemen bir sonraki bloğa geçerler. Geçmeden önce bir önceki bloğun bilmecesinin çözümünü, tarih ve rastgele bir sayı ile birleştirip, SHA256 imza algoritmasıyla imzalayıp, bir sonraki bloğa eklerler. Bu da bi sonraki bloktaki bilmece olacaktır.

Bitcoin teknik olarak nedir?

Bir sonraki blokta, madenciler deneme yanılma yöntemi ile SHA256 ile gizlenmiş bu mesajı çözmeye alışacaklardır. SHA256 kriptografik bir imzadır. Tek yönlüdür ve herhangi bir mesajı 256bit’lik bir yazıya dönüştürür. Şu şekilde çalışır. Algoritmanın kendisinin kırılması şu anki teknoloji ile imkansızdır. Aslında imkansız demek çok doğru olmaz, kırmak sadece deneme yanılma yöntemi ile mümkündür fakat sadece tek bir harften oluşan bir mesajı bile kırmak binlerce yıl sürecektir. O kadar güvenlidir ki, dünyadaki bütün web siteleri, güvenlik için bu algoritmayı kullanırlar. Tarayıcınızda HTTPS kullanan herhangi bir sitenin adresinin yanındaki kilit işaretine tıklayıp güvenlik sertifikasına baktığınızda bu algoritmayı kullandığını göreceksiniz. Madem bu kadar güvenli, madenciler nasıl oluyor da bu SHA256 algoritmasıyla imzalanmış bilmeceyi çözebiliyor diyeceksiniz. Basitçe anlatırsak; Bitcoin ağı bu bilmeceyi daha kolay çözülebilmesi için çok çok daha basitleştiriyor. Bitcoin ağı içerisindeki madencilerin o anki işlemci gücünü hesaplayıp bu bilmeceyi ortalama 10 dakika içerisinde çözülebilecek basitliğe indiriyor. Otomatik olarak ağın içerisinde çok madenci ve işlemci gücü varsa, bilmece zorlaşıyor, az madenci varsa da basitleşiyor. Elinde sonunda otomatik olarak bilmeceyi ortalama 10 dakika içerisinde çözülebilecek basitliğe getiriyor. Bu otomatik olarak ayarlanan zorluk ayarına, “Mining Difficulty” yani “Zorluk Derecesi” deniyor. Ağdaki bütün işlemci gücünün tamamına ise “Hash Rate” ismi veriliyor. Madencilerin kazandığı blok ödülleri de yeni üretilmiş bitcoinler olmuş oluyor. Yeni bitcoin üretmenin başka hiçbir yolu yoktur. Yani madenciler olmazsa bitcoin sistemi de var olamaz. Madenciler işlemci güçleri vasıtasıyla bitcoin ağının işlemlerini onaylıyorlar ve daha güvenli hale getiriyorlar. Ağ üzerinde ne kadar madenci varsa, ağ o kadar güvenli oluyor, çünkü yapılan bitcoin transferleri daha fazla madenci tarafından kontrol edilmiş oluyor. “Ne kadar iş gücü - o kadar güvenlik ve stabilite” prensibiyle çalışan bu sistemin kendisine ise “Proof of Work (POW)” denir Bu terimleri de öğrendiğimize göre, sistemin nasıl işlediğine geri dönelim, Nerede kalmıştık? Bloğun içerisindeki ödülü kazanan madenci, bloğun içindeki işlemleri doğrulamış, bilmecenin çözümünü, tarih ve rastgele bir sayı ile birleştirip, SHA256 imza algoritmasıyla imzalayıp bir sonraki bloğa eklemişti. Ve bu, bir sonraki bloğun bilmecesi olacaktı. Yani her yeni blokta, önceki bloğun verisi de buluyor. Bundan dolayı, 2009’da üretilmiş ilk blok ile bugün üretilen son blok birbirine adeta bir zincir gibi bağlıdır. Yeni bloklar da bu zincire eklenen yeni halkalar olacaktır. Demir zincir gibi birbirine bağlanmış bu bloklara “blockchain” yani “blokzincir” ismi verilmiştir. Hile yapmak isteyen bir kişinin blokzincirdeki önceden onaylanmış bir bloğu değiştirebilmesi için, o blok ve sonrasındaki şimdiye kadar üretilmiş bütün blokların bilmecelerini herkesten önce çözüp bunu devam ettirebilmesi gerekir. Bunu yapabilmenin tek yolu ise, şu an aktif çalışan milyonlarca madencinin işlem gücünden daha fazla işlem gücüne sahip olmaktır. Teoride mümkündür fakat pratikte imkansızdır. İcat edildiği 2009 yılından itibaren dünyadaki gelmiş geçmiş bütün bitcoin ödemeleri bu blokzincir içerisinde herkese açık bir şekilde tutulur. Örneğin; 2010 yılında arkadaşınıza yolladığınız 0.01 bitcoin’in bile önceden nereden geldiği, sonrasında hangi kullanıcılara gittiği ve şu an hangi adreste olduğu bile blockchain üzerinde herkes tarafından görülebilir. Bu kayıtlar değiştirilemez ve manipüle edilemez. Sistem bu şekilde çalışıyor, çok fazla teknik konulara girmeden anlatmaya çalıştık. Peki hemen nasıl kullanmaya başlayabiliriz? Öncelikle online bir cüzdana ihtiyacınız var: Bitcoin sisteminde, IOS, Android, Mac ve Windows da dahil olmak üzere neredeyse her işletim sistemi için bir online cüzdan mevcuttur. Kendinize uygun olan cüzdanı cep telefonunuza veya bilgisayarınıza kurduktan sonra, elinizde bir “public key” ve bir “private key” olacaktır. Public key, cüzdanınızın blockchain üzerindeki adresidir. Bitcoin ağı üzerindeki rumuzunuz gibi düşünebilirsiniz. bitcoin

Bitcoin calisma mekanizmasi nedir?

Genelde public key yerine “bitcoin adresi” olarak adlandırılır. Birisi size “Bitcoin adresin ne?” diye sorduğunda aslında cüzdanınızın public key’ini kastediyordur. Kafa karışıklığını önlemek adına biz de bundan sonra “Bitcoin adresi” olarak adlandıracağız. Bitcoin adresinizi bir kez yarattıktan sonra istediğiniz cihazdan “private key” iniz vasıtasıyla ulaşabilirsiniz. “Private Key” iniz aslında cüzdanınıza ulaşabilmeniz için gizli bir anahtardır. Ama kesinlikle kaybetmemeniz ve başkasına söylememeniz gerekiyor, çünkü Private Key’inizi bilen bir kişi aslında sizin bitcoinlerinizin de sahibi olur. Online olarak saklamanızı da tavsiye etmiyoruz, aslında bir kağıda yazıp güvenli bir kasada tutmanız en güvenli yol olacaktır. Cüzdanımızı da kurduğumuza göre geriye bitcoin satın almak kalıyor. Türkiye de dahil dünyanın çeşitli yerlerinde, bir çok bitcoin borsası bulunmaktadır. Bu borsalarda banka havalesi ya da kredi kartı yöntemiyle kolay bir şekilde bitcoin satın alabilirsiniz. Borsaları bitcoin satan e-ticaret siteleri gibi düşünebilirsiniz Bu borsalardan bitcoin aldıktan sonra hemen önemli bir not geçelim; Bitcoin’lerinizi satın aldıktan sonra kendi cüzdanınıza göndermeyi unutmayın. Borsanın içerisinde de bir bitcoin adresiniz olup, bu adres üzerinden de bitcoin alıp-yollayabilirsiniz, bir çok kullanıcı çok pratik olduğu için bu yöntemi tercih ediyor, fakat unutmayın ki borsa üzerinden kullandığınız adresin private key’i o borsaya aittir. Yani borsada tuttuğunuz bitcoinler aslında sizin değildir. Bitcoinin ana amacı bankaları ve aracı kişileri aradan kaldırıp, kişiden kişiye ödemeler yapabilmektir. Borsalar da bu durumda aracı kişiler olmuş oluyor. Borsadan bitcoin satın alıp kendi cüzdanımıza yolladığımıza göre en zor kısmı hallettik, gerisi email yada bir mesajlaşma uygulaması kullanmak kadar basit. Bitcoin yollamak istediğimiz kişinin bitcoin adresini ve göndereceğimiz tutarı ilgili alanlara yazıyoruz ve gönder tuşuna basıyoruz. Bu kadar! Artık dünya üzerinde istediğiniz kişiye ve ülkeye, hiçbir kuruma ve kişiye bağlı olmadan, istediğiniz zaman, istediğiniz miktarda para yollayabilirsiniz. Bitcoin, kişilerin, kurumların ve hükümetlerin yönetimine ihtiyaç duymayan, enflasyonu olmayan bir para birimidir. Transferler çok hızlı ve işlem ücretleri düşüktür. Dakikalar içerisinde dünyanın herhangi bir yerine istediğiniz miktarda bitcoin yollayabilirsiniz. İnterneti olan her insan bitcoin’e erişebilir ve kendi kendisinin bankası olabilir. Devletlerin merkez bankaları, karşılığı olmadan, istediği zaman piyasaya para pompalayabilir. Bu da paranızın giderek değersizleştiği anlamına gelir. Bitcoin’de ise durum tam tersidir, toplam bitcoin miktarı sınırlıdır, enflasyondan etkilenmez, para politikası, kaynak kodu içerisinde belirlenmiştir. Şu an için ortalama her 10 dakikada bir 12.5 bitcoin üretilmektedir ve her 210.000 blokta bir bu rakam yarı yarıya düşmektedir. Buna “Halving” yani “Yarılanma” denir. Yani bir sonraki yarılanma olduğunda blok ödülü 6.25 bitcoine düşecektir. Bir sonraki en yakın yarılanma 14 Mayıs 2020’de olacaktır. Üretilecek bitcoin sayısı ise programsal olarak sınırlanmıştır, üretilmiş ve üretilecek olan bitcoinlerin toplamı tam tamına 21 milyondur. Bütün bu avantajlarıyla bitcoin bakalım geleceğin dünya parası olabilecek mi? Şu anki haliyle bile, dünya üzerindeki bütün ülkelerde istediğiniz her şeyi satın alabilirsiniz. Fakat teknolojisi henüz dünya nüfusunu kaldırabilecek ve bir dünya parası olabilecek yeterlilikte değil. Büyük bir devrim olduğu yadsınamaz bir gerçek. Bitcoin’in ve blockchain teknolojisinin şu anki halini Internetin ilk yıllarına benzetebiliriz. O zamanların en iyi tarayıcısı Netscape, en büyük arama motoru Altavista ve en büyük sitesi America Online(AOL)’dı. Yıllar boyu tahtlarını korumalarına rağmen şimdi tarih oldular. Bi 20 yıl sonra ise dünya üzerinde tüm ülkelerde geçerli olacak para Amerikan Doları değil, kesinlikle bir kriptopara olacaktır. Bakalım bu yarışı ilk kriptopara olan bitcoin mi kazanacak, yoksa daha sonra yarışa dahil olan rakiplerinden biri mi?